ઈન્કમ ટેક્સ ડિપાર્ટમેન્ટની ટેક્સ કલેક્શન કોસ્ટ સતત ઘટી રહી છે. નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં, આ ખર્ચ કુલ જમા કરના લગભગ 0.5 ટકા જેટલો હતો. આ બે દાયકાથી વધુ સમયમાં ટેક્સ કલેક્શનનો સૌથી ઓછો ખર્ચ છે.
આવકવેરા વિભાગને કર અને અર્થવ્યવસ્થાને લગતી બાબતોમાં ટેક્નોલોજીનો વધતો ઉપયોગ અને સ્ત્રોત પર કર કપાત એટલે કે ટીડીએસના વધતા વ્યાપને કારણે ખર્ચ ઘટાડવામાં મદદ મળી રહી છે. આવકવેરા વિભાગના ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં કુલ ટેક્સ કલેક્શન 14.12 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. તે જ સમયે, કર વસૂલાતનો ખર્ચ 0.53 ટકા જેટલો હતો.
આંકડાઓ અનુસાર, આવકવેરા વિભાગે થોડા વર્ષો પહેલા સુધી કુલ કલેક્શનનો વાજબી હિસ્સો ટેક્સ કલેક્શનમાં ખર્ચ કરવો પડતો હતો. નાણાંકીય વર્ષ 2000-01 દરમિયાન, આવકવેરા વિભાગે એકત્ર કરાયેલા કુલ કરમાંથી 1.36 ટકા ટેક્સ વસૂલવા માટે ખર્ચ કર્યો હતો. નાણાકીય વર્ષ 2015-16 થી 2019-20 દરમિયાન, તે કુલ સંગ્રહના 0.61 ટકાથી 0.66 ટકાની વચ્ચે હતો, જ્યારે રોગચાળાથી પ્રભાવિત નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં તે થોડો વધીને 0.76 ટકા થયો હતો.
સરકારી દસ્તાવેજો અનુસાર, આવકવેરા વિભાગનો મુખ્ય ખર્ચ કર્મચારીઓને પગાર, વહીવટી કાર્યો, IT ખર્ચ અને અન્ય કેટલીક બાબતોનો છે. જો કે, જો આપણે કુલ એકત્રિત કરના પ્રમાણને બદલે કુલ રકમ પર નજર કરીએ, તો ટેક્સ વસૂલાતનો ખર્ચ પણ વધ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2015-16માં, આવકવેરા વિભાગે ટેક્સ કલેક્શન પર રૂ. 4,593 કરોડનો ખર્ચ કર્યો હતો, જે નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં વધીને રૂ. 7,479 કરોડ થયો હતો.
સમીક્ષા હેઠળના સમયગાળા દરમિયાન આવકવેરા વિભાગના કુલ કર સંગ્રહમાં પણ ઝડપથી વધારો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2015-16માં કુલ ડાયરેક્ટ ટેક્સ કલેક્શન રૂ. 7.4 લાખ કરોડ હતું, જે નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં વધીને રૂ. 14.12 લાખ કરોડ થયું છે.
ટેક્સ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આવકવેરા વિભાગના તાજેતરના પ્રયાસોથી ટેક્સ કલેક્શનનો બોજ ઓછો કરવામાં મદદ મળી છે. આવકવેરા વિભાગે ટેક્સ બાબતોના મૂલ્યાંકનથી લઈને અન્ય પ્રક્રિયાઓ સુધી વધુ લક્ષિત અભિગમ અપનાવવાનું શરૂ કર્યું છે. આ વિભાગને મદદ કરે છે. આ સાથે ટેક્નોલોજીના ઉપયોગથી ખર્ચમાં પણ ઘટાડો થયો છે.
