જાન્યુઆરી મહિનો પૂરો થવાનો છે અને પહેલી ફેબ્રુઆરીએ નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ સંસદમાં બજેટ 2024 રજૂ કરશે. વર્ષ 2024 એ ચૂંટણીનું વર્ષ છે. આવી સ્થિતિમાં આ વર્ષનું બજેટ વચગાળાનું બજેટ હશે. ઘણીવાર લોકોના મનમાં બજેટને લઈને અનેક પ્રશ્નો હોય છે. આમાંનું એક કારણ છે કે બજેટ પહેલી ફેબ્રુઆરીએ કેમ રજૂ કરવામાં આવે છે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે અગાઉ બજેટ ફેબ્રુઆરીના પહેલા દિવસે નહીં પરંતુ ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા દિવસે રજૂ કરવામાં આવતું હતું. પરંતુ મોદી સરકારે બજેટ સાથે જોડાયેલી આ જૂની પરંપરાને બદલીને બજેટની તારીખ 1લી ફેબ્રુઆરી કરી દીધી. અમે તમને આની પાછળના કારણ વિશે જણાવી રહ્યા છીએ.
વર્ષ 2017માં આ પરંપરા બદલવામાં આવી હતી
દર વર્ષે, નવા નાણાકીય વર્ષની શરૂઆત પહેલાં, કેન્દ્ર સરકાર આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે ખર્ચ અને આવકની વિગતો રજૂ કરે છે. આ પછી સરકાર આ બજેટને સંસદના બંને ગૃહોમાંથી પસાર કરાવે છે. દેશમાં બજેટની રજૂઆત બ્રિટિશ શાસનકાળ દરમિયાન જ 1860માં શરૂ થઈ હતી. વર્ષ 2017 પહેલા દેશનું બજેટ ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા મહિનામાં રજૂ કરવામાં આવતું હતું, પરંતુ તત્કાલિન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ બજેટની 92 વર્ષ જૂની પરંપરામાં ફેરફાર કરીને તેને 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. ત્યારથી દર વર્ષે બજેટ 28 કે 29 ફેબ્રુઆરીને બદલે 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ કરવામાં આવે છે.
પરિવર્તન કેમ થયું?
બજેટની પરંપરામાં ફેરફાર કરતા તત્કાલિન નાણામંત્રી અરુણ જેટલીએ કહ્યું હતું કે ફેબ્રુઆરીના અંતમાં બજેટ રજૂ કરવાથી સરકારને તેને અસરકારક બનાવવાનો સમય મળતો નથી. નવો નિયમ 1 એપ્રિલથી લાગુ થશે. આવી સ્થિતિમાં, સરકાર પાસે આ માટે વધુ સમય રહે તે માટે, બજેટની તારીખ 28મી ફેબ્રુઆરીથી બદલીને 1લી ફેબ્રુઆરી કરવામાં આવી હતી.
અલગથી રેલ્વે બજેટ રજૂ કરાયું નથી
નરેન્દ્ર મોદી સરકારમાં બજેટની ઘણી પરંપરાઓમાં ફેરફારો થયા છે. જેમાં રેલવે બજેટનો પણ સમાવેશ થાય છે. મોદી સરકારના પ્રથમ કાર્યકાળના પ્રથમ ત્રણ વર્ષમાં એક અલગ રેલવે બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ 2017માં તેને અટકાવી દેવામાં આવ્યું હતું. હવે સામાન્ય બજેટની સાથે રેલવે બજેટ પણ રજૂ કરવામાં આવે છે.
