છેલ્લા બે વર્ષ દરમિયાન ઓછી ખરીદી અને ખુલ્લા બજારમાં અનાજના રેકોર્ડ વેચાણને કારણે, ભારતીય ખાદ્ય નિગમ (FCI) પાસે ઘઉંનો સ્ટોક 2018 પછી પ્રથમ વખત 100 લાખ ટનની નીચે ગયો છે. આ મહિને ઘઉંનો સ્ટોક ઘટીને 97 લાખ ટન થયો છે. જો કે, ચોખાના સ્ટોકના કિસ્સામાં, FCI પાસે હાલમાં બફર સ્ટાન્ડર્ડ કરતા ચાર ગણાથી વધુ સ્ટોક છે.
સરકારે અંદાજ લગાવ્યો છે કે ઘઉંની ખરીદી લગભગ 320 લાખ ટન થશે અને આ સરકારને આરામદાયક સ્થિતિમાં મૂકશે. જૂન 2023 માં, સરકારે ઉપલબ્ધતા વધારવા અને કિંમતોને અંકુશમાં લેવા માટે ખુલ્લા બજારમાં ઘઉંનું વેચાણ કરવાનું શરૂ કર્યું. ફેબ્રુઆરીના અંત સુધીમાં FCIએ બજારના હસ્તક્ષેપના ભાગરૂપે 90 લાખ ટનથી વધુનું વેચાણ કર્યું હતું. જાહેર ખરીદી શરૂ થઈ ત્યારથી ખુલ્લા બજારમાં વેચાણ બંધ કરવામાં આવ્યું છે.
ચોખાના કિસ્સામાં, FCI પાસે વર્તમાન સ્ટોક લગભગ 270 લાખ ટન છે, જેમાં મિલરો પાસેથી મળેલા લગભગ 30 લાખ ટન અનાજનો સમાવેશ થતો નથી. બફરના ધોરણો મુજબ, FCIએ 1 એપ્રિલ સુધી લગભગ 136 લાખ ટન ચોખા રાખવા પડશે.
બફર સ્ટોક એ એક એવી સિસ્ટમ અથવા સ્કીમ છે કે જેના દ્વારા સારી લણણીના સમયે સ્ટોક ખરીદવામાં આવે છે અને સંગ્રહિત કરવામાં આવે છે જેથી ભાવ નિર્દિષ્ટ મર્યાદાથી નીચે ન જાય. પાકની નિષ્ફળતાના સમયે સ્ટોકને નિર્દિષ્ટ મર્યાદા (અથવા ભાવ સ્તર)થી ઉપર ન વધે તે માટે તેને બહાર પાડવામાં આવે છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો બફર સ્ટોક પ્લાનિંગ એ સમગ્ર અર્થતંત્ર અથવા કોમોડિટીના બજાર ભાવોને સ્થિર કરવાના હેતુઓ માટે કોમોડિટી સ્ટોરેજનો ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ છે.
