नवी दिल्ली : यंदाच्या हंगामात भारतीय साखर उद्योगाला उसाच्या पिकाचा अचूक अंदाजाच्या समस्येचा मोठा सामना करावा लागला. त्यामुळे, पीक अंदाजांची अचूकता येण्यासाठी आणि योग्य धोरणात्मक निर्णयांना पाठिंबा देण्यासाठी विविध पावले उचलण्यात आली आहेत. सरकार देशभरातील कृषी आकडेवारी सुधारण्याच्या उद्देशाने चर्चा करण्यासाठी आणि विचारविनिमय करण्यासाठी विविध राज्यांसोबत बैठक घेत आहे. या विषयावर ‘चीनीमंडी’सोबत बोलताना त्रिवेणी इंजिनिअरिंग अँड इंडस्ट्रीज लिमिटेडचे उपाध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक तरुण साहनी यांनी पीक अंदाजाची अचूकता वाढविण्याच्या उद्देशाने पुढाकार घेण्याच्या महत्त्वावर भर दिला.
ते म्हणाले की, विशेषतः साखर आणि इथेनॉल उद्योगासाठी माहितीपूर्ण धोरण तयार करणे, संसाधनांचे कार्यक्षम वाटप आणि प्लांट ऑपरेशन्सच्या दृष्टिकोनातून मजबूत नियोजन, अचूक पीक अंदाज आवश्यक आहेत. हे साध्य करण्यासाठी एक व्यापक दृष्टीकोन आवश्यक आहे, जो आधुनिक तंत्रज्ञानासह पारंपारिक पद्धतींचे मिश्रण करतो. पारंपारिक तंत्रे, जसे की तपशीलवार कृषी-हवामान क्षेत्र मॅपिंग, पीक वैशिष्ट्ये आणि उत्पादन क्षमता समजून घेण्यासाठी एक भक्कम पाया ठरतात. तथापि, अचूकता वाढविण्यासाठी, पारंपारिक ज्ञानासह प्रगत तंत्रज्ञानाचे एकत्रीकरण अपरिहार्य आहे.
तरुण साहनी म्हणाले की, शेतीच्या अचूक सीमा शोधण्यासाठी ड्रोन, जिओ-लोकेशन मॅपिंग आणि एआय यांसारख्या साधनांचा समावेश करून, रिमोट सेन्सिंग आणि सॅटेलाइट इमेजरीसह, आम्ही पीक आरोग्य आणि एमएममध्ये अभूतपूर्व अचूकता प्राप्त करू शकतो. तर बिग डेटा ॲनालिटिक्स हवामान, उत्पन्न आणि मातीच्या डेटावर अधिकाधिक अचूक अंदाज तयार करण्यासाठी मदत करतात. त्रिवेणी अभियांत्रिकी पीक अंदाजांची अचूकता आणि विश्वासार्हता सुनिश्चित करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा अवलंब करत आहे. आम्ही शेतकऱ्यांना पिकाचे आरोग्य, अपेक्षित उत्पन्न मॅपिंग करणे, अहवाल देण्यासाठी मोबाईल ॲप्सचा सक्षम वापर करू देत आहोत. ‘त्रिवेणी केन’ या शेतकऱ्यांशी जोडलेल्या प्लॅटफॉर्ममुळे क्रांतीकारी बदल होत आहेत.
ते म्हणाले, हा प्लॅटफॉर्म शेतकऱ्यांना सक्षमपणे पिकांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आणि कृषी उत्पादकता वाढविण्यास सक्षम बनवते, हे ॲप शेतकऱ्यांना माती परीक्षण, रोग/कीटकांचा परिचय, खतांचा वापर अशा विशिष्ट सूचनांसह सेवा, मौल्यवान माहिती देते. इंग्रजी आणि हिंदी दोन्ही भाषांमध्ये मजकूर असलेल्या अॅपवर व्हॉइस-आधारित मेसेजिंग वापरून शेतकरी आणि आमचे तज्ज्ञ यांच्यात अखंड संवाद सुरू असतो. शेतकऱ्यांना बियाणे आणि इतर कृषी-निविष्ट खरेदीसाठी जवळपासच्या विक्रेत्यांशी जोडण्यासाठी हवामान, रोग आणि इतर माहितीबद्दल रिअल-टाइम अपडेट देण्यासाठी ॲप जीपीएस तंत्रज्ञानाचा वापर करते. एकत्रितपणे, या नवसंकल्पनेतून पीक अंदाजांची अचूकता आणि विश्वासार्हता सुधारली आहे.
सरकार कृषी उत्पादन अंदाज वाढवण्यासाठी आणि डेटा अचूकता मजबूत करण्यासाठी तंत्रज्ञानाच्या एकत्रीकरणावरही काम करत आहे. चालू वर्षाच्या अर्थसंकल्पीय भाषणात जाहीर करण्यात आलेले डिजिटल पीक सर्वेक्षण पीक क्षेत्राच्या अचूक अंदाजासाठी मार्ग निर्माण करते. ते पिकांच्या भू-टॅग केलेल्या क्षेत्रांसह प्लॉट-स्तरीय डेटा प्रदान करेल आणि माहितीचा एक स्रोत म्हणून कार्य करेल. देशभरातील सर्व प्रमुख पिकांसाठी शास्त्रोक्त पद्धतीने तयार केलेल्या क्रॉप कटिंग प्रयोगांवर आधारित उत्पादनाची गणना करण्यासाठी डिजिटल सामान्य पीक अंदाज सर्वेक्षण (डीजीसीईएस) सुरू करण्यात आले आहे.
