नवी दिल्ली : एका वरिष्ठ सरकारी अधिकाऱ्याने ‘मनीकंट्रोल’ला दिलेल्या माहितीनुसार, बांबू, तांदळाचा पेंढा इत्यादी कच्च्या मालाच्या आधारे उत्पादित २ जी इथेनॉलसाठी किंमत सूत्र ठरविण्यासाठी सरकारी समिती काम करत आहे. समिती एप्रिलच्या अखेरीस मसुदा अहवाल सादर करण्याची शक्यता आहे, असे अधिकाऱ्याने सांगितले. ही समिती बांबू, मका, तांदळाचा पेंढा इत्यादी वेगवेगळ्या कच्च्या मालाच्या किमती सूत्रावर काम करत आहे.
भारताला आसाममधील सरकारी नुमालीगड रिफायनरी लिमिटेड (NRL) च्या बायो-रिफायनरी प्लांटमध्ये बांबूपासून उत्पादित केलेले पहिले २ जी इथेनॉल मिळणार आहे. कंपनी २०२५ च्या अखेरीस बांबूपासून बनवलेल्या देशातील पहिल्या २ जी इथेनॉलचे व्यावसायिक उत्पादन सुरू करेल.इथेनॉल, एक सेंद्रिय रासायनिक संयुग, विविध वनस्पती साहित्यांपासून बनवलेले एक अक्षय इंधन आहे ज्याला एकत्रितपणे बायोमास म्हणून संबोधले जाते. पहिल्या पिढीतील (१जी) इथेनॉल हे धान्य, उसाचा रस आणि मोलॅसिस यासारख्या कच्च्या मालापासून कच्चा माल म्हणून तयार केले जाते, तर २जी इथेनॉल तयार करण्यासाठी अतिरिक्त बायोमास आणि शेतीतील कचरा वापरतात.
‘NRL’चे व्यवस्थापकीय संचालक भास्कर ज्योती फुकन यांनी मनीकंट्रोलला सांगितले की, २जी इथेनॉलच्या उत्पादनात जास्त भांडवली खर्च असल्याने त्यांना १जी इथेनॉलपेक्षा २जी इथेनॉलची किंमत जास्त मिळण्याची अपेक्षा आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात प्रीमियम मिळण्याच्या अपेक्षेने उत्पादित २जी इथेनॉलचा काही भाग निर्यात करण्याची रिफायनरी योजना आखत आहे.२जी इथेनॉल १जी इथेनॉलच्या किमतीत अपेक्षित नसावे कारण ही प्रक्रिया स्वतःच खूप गुंतागुंतीची आहे आणि १जी इथेनॉल प्लांटच्या तुलनेत भांडवली खर्चात खूप पैसे खर्च करावे लागतात. म्हणून, २जी इथेनॉलसाठी जास्त किंमत अपेक्षित करणे स्वाभाविक आहे. दुसरीकडे, आम्हाला २जी इथेनॉल निर्यात करण्याचे स्वातंत्र्य देण्यात आले आहे कारण आम्हाला आंतरराष्ट्रीय बाजारात प्रीमियम मिळू शकतो. आम्ही त्याकडेही लक्ष देत आहोत, असे फुकन म्हणाले.
किंमतीतील गुंतागुंत
दरम्यान, NRL ची मूळ कंपनी असलेल्या ऑइल इंडियाचे अध्यक्ष रणजित रथ म्हणाले की, २जी इथेनॉल असलेली उप-उत्पादने बांबू-आधारित इथेनॉलची उच्च किंमत भरून काढण्यास मदत करतील. आसाम-आधारित रिफायनरी दरवर्षी सुमारे ५०,००० मेट्रिक टन इथेनॉल तयार करेल.सध्या, प्लांटचे प्री-कमिशनिंग आणि कमिशनिंग सुरू आहे, आम्ही प्लांटच्या स्थिरीकरणाची वाट पाहू. आम्हाला १जी इथेनॉलसाठी एक निश्चित किंमत बिंदू मिळाला आहे; २जी इथेनॉल एकतर १जी इथेनॉलशी मॅप केले जाईल किंवा बेंचमार्क केले जाईल.
NRL भारतातील पहिली बायो-रिफायनरी बांबूचा वापर कच्चा माल म्हणून करते. इथेनॉल उत्पादनाभोवती अन्न विरुद्ध इंधन या दीर्घकाळ चालणाऱ्या वादाचे निराकरण करते. भारत पर्यायी ऊर्जेच्या स्रोतांचा वापर वाढवत असताना, सरकार इथेनॉल उत्पादनासाठी बांबू, तुटलेले तांदूळ, मका आणि इतर कच्च्या मालाच्या दुय्यम स्रोतांवर भर देत आहे.
