આજે વધતી જતી ખાદ્ય મોંઘવારી વિશ્વના ઘણા દેશો માટે ચિંતાનું કારણ છે. ખાસ કરીને વિકસિત દેશો પણ વધતી મોંઘવારીથી પીડિત છે. જો કે, મોંઘવારી નિયંત્રણમાં છે તેવા સમયમાં ભારત સમગ્ર વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ બની ગયું છે. કન્ઝ્યુમર ફૂડ પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ અનુસાર, ભારતમાં ફુગાવાનો દર આ વર્ષે માર્ચમાં 4.79 ટકા હતો, જે ગયા ફેબ્રુઆરીમાં 5.95 ટકા અને ગયા વર્ષે માર્ચમાં 7.68 ટકા હતો.
વિશ્વ ફલક પર ભારતે મોંઘવારી પર કાબૂ મેળવીને વિશ્વ સમક્ષ ઉદાહરણ રજૂ કર્યું છે, તો બીજી તરફ વિશ્વના વિકસિત દેશો સહિત અનેક દેશો વધતી મોંઘવારીથી પરેશાન છે. યુએસ, યુકે અને યુરોપમાં ફુગાવાનો દર અનુક્રમે 8.5 ટકા, 19.1 ટકા અને 17.5 ટકા છે. જ્યારે લેબનોન, વેનેઝુએલા, આર્જેન્ટિના અને ઝિમ્બાબ્વેમાં તે અનુક્રમે 352 ટકા, 158 ટકા અને 102 ટકા પર પહોંચી ગયો છે. કોરોના મહામારી અને રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના કારણે વિશ્વભરમાં મોંઘવારી વધી છે.
વડા પ્રધાનની આર્થિક સલાહકાર પરિષદના સભ્ય પ્રોફેસર શમિકા રવિએ વર્લ્ડ ઑફ સ્ટેટિસ્ટિક્સના આંકડા શેર કરતી વખતે ભારતની પ્રશંસા કરી હતી. ભારત એ દેશોમાં સામેલ છે જ્યાં સૌથી ઓછો ફુગાવો છે. વિશ્વના મોટાભાગના અનાજ રશિયા અને યુક્રેનમાં ઉગાડવામાં આવે છે. બંને દેશો વચ્ચેના યુદ્ધને કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં અનાજનો પુરવઠો પ્રભાવિત થયો હતો અને તેના કારણે મોંઘવારી વધી હતી. તે જ સમયે, ભારતે ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકીને ફુગાવાને નિયંત્રિત કરવાની દિશામાં પગલાં લીધાં છે. રશિયામાંથી ક્રૂડ ઓઈલની આયાતથી પણ ભારતને ફુગાવાને કાબૂમાં રાખવામાં મદદ મળી છે. રિઝર્વ બેંકે પણ રેપો રેટ વધારીને ફુગાવાને નિયંત્રણમાં રાખ્યો હતો.
ભારતમાં કન્ઝ્યુમર પ્રાઈસ ઈન્ડેક્સ (CPI) એપ્રિલ 2022માં 7.8 ટકા પર પહોંચી ગયો હતો પરંતુ માર્ચ 2023માં તે ઘટીને 5.7 ટકા થઈ ગયો છે. ભારતમાં છૂટક ફુગાવો સતત ત્રણ ક્વાર્ટરમાં 6 ટકાથી વધુ હતો પરંતુ નવેમ્બર 2022માં તે ઘટીને 6 ટકાથી નીચે આવી ગયો છે. લોન પર વ્યાજ દર વધારીને રિઝર્વ બેંકે અર્થવ્યવસ્થામાં માંગ ઓછી રાખી, જેના કારણે ફુગાવો પણ નીચે આવ્યો. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં, આરબીઆઈના અનુમાન મુજબ, તે પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં 5.1 ટકા, બીજા ક્વાર્ટરમાં 5.4 ટકા, ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં 5.4 ટકા અને ચોથા ક્વાર્ટરમાં 5.2 ટકા રહી શકે છે.
નાણા મંત્રાલયનું માનવું છે કે આગામી દિવસોમાં મોંઘવારી વધી શકે છે. વાસ્તવમાં મે મહિનાથી તેલ ઉત્પાદક દેશો તેલ ઉત્પાદનમાં કાપ મૂકવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. આ સાથે દૂધ અને અનાજના પુરવઠામાં અછતને કારણે મોંઘવારી પણ વધી શકે છે. ગઠ્ઠા વાયરસના કારણે મોટી સંખ્યામાં પશુઓના મોત થયા છે, જેના કારણે દૂધનો પુરવઠો ખોરવાયો છે. બીજી તરફ, કમોસમી વરસાદને કારણે દેશના ઘણા ભાગોમાં ઘઉંના પાકને અસર થઈ છે. આ કારણોસર આગામી દિવસોમાં મોંઘવારી વધવાની દહેશત છે.
