नवी दिल्ली : गेल्या वर्षीचा दुष्काळ आणि यंदाच्या अतिवृष्टीमुळे भारतातील ऊस उत्पादनात घट होत आहे. त्यामुळे देशातील साखरेचे उत्पादन आठ वर्षांत प्रथमच वापराच्या पातळीपेक्षा खाली आले आहे. बिझनेस स्टँडर्डमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तानुसार शेतकरी आणि उद्योग विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी सोमवारी ही माहिती दिली. जगातील दुसऱ्या क्रमांकाच्या साखर उत्पादक देशात अपेक्षेपेक्षा कमी उत्पादन आल्याने चालू हंगामात निर्यातीला परवानगी न देण्याचा भारताचा निर्णय होऊ शकतो. त्यामुळे सप्टेंबर २०२५ मध्ये संपणाऱ्या चालू हंगामात जागतिक साखरेच्या किमती वाढीची शक्यता आहे.
देशातील एकूण साखर उत्पादनात महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि उत्तर प्रदेशचा ८० टक्यांपेक्षा जास्त वाटा आहेत. या राज्यांमध्ये कमी ऊस उत्पादनामुळे एका व्यापारी घराण्याच्या म्हणण्यानुसार २०२४-२५ या हंगामासाठी त्यांचे साखर उत्पादन अंदाज घटवले आहेत. भारतातील एका ग्लोबल ट्रेडिंग हाऊसच्या प्रमुखांनी नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले की, साखरेचे उत्पादन गेल्या वर्षीच्या ३२ दशलक्ष टनांच्या तुलनेत सुमारे २७ दशलक्ष मेट्रिक टनांपर्यंत कमी होऊ शकते. वार्षिक वापर २९ दशलक्ष टन असून यापेक्षा ते कमी आहे.
वेस्ट इंडियन शुगर मिल्स असोसिएशनचे अध्यक्ष बी. बी. ठोंबरे यांनी रॉयटर्सला सांगितले की, उन्हाळ्याच्या महिन्यांत ऊस पिकाला पाण्याच्या कमतरतेमुळे दीर्घकाळ तणावाचा सामना करावा लागला. जेव्हा पावसाळा सुरू झाला तेव्हा अतिवृष्टी आणि कमी सूर्यप्रकाश होता. त्यामुळे पिकांच्या वाढीवरही विपरित परिणाम झाला. ठोंबरे म्हणाले की, प्रतिकूल हवामानामुळे प्रति हेक्टर उसाच्या उत्पादनात १० ते १५ टन घट झाली आहे. महाराष्ट्राचा पश्चिम भाग आणि शेजारील कर्नाटक मिळून भारतातील अर्ध्या साखरेचे उत्पादन करतात. २०२३ मध्ये सरासरीपेक्षा कमी पाऊस पडला. त्यामुळे धरणांची पातळी घसरली.
महाराष्ट्रातील सोलापूर येथे पाच एकर जमिनीवर ऊस पिकवणारे श्रीकांत इंगळे सांगतात की, साधारणपणे, आपण एक हेक्टर जमिनीतून १२० ते १३० टन उसाचे पीक घेतो, परंतु यावर्षी आपल्या सर्व प्रयत्नांनंतरही उत्पादन ८० टनांपर्यंत घसरले आहे. देशातील सर्वात मोठे साखर उत्पादक राज्य असलेल्या उत्तर प्रदेशातील पिकावर दुष्काळाचा कोणताही परिणाम झाला नाही. तथापि, राज्य सरकारच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, राज्यातील ऊस शेतीमध्ये लाल सड रोगाचा प्रादुर्भाव झाला आहे. परिणामी ऊस उत्पादनात घट झाली आहे. या रोगाचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी आम्ही शेतकऱ्यांना उसाच्या नवीन वाणांचा वापर करण्याचा सल्ला देत आहोत, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले. ट्रेडिंग हाऊसच्या प्रमुखांनी सांगितले की उत्पादन अंदाजात कपात केल्याने चालू हंगामात कोणत्याही निर्यातीची शक्यता संपुष्टात आली आहे. साखर उद्योगाला २ दशलक्ष टन निर्यात हवी आहे, तर सरकारचे म्हणणे आहे की इथेनॉलची गरज पूर्ण झाल्यानंतर काही अतिरिक्त असल्यास ते मर्यादित निर्यातीस परवानगी देऊ शकते.
