વ્યવસાયમાં સરળતા માટે એકમાત્ર સૌથી મોટું અવરોધકે પરિબળ તરીકે ન્યાયિક વિલંબને ટાંકીને આર્થિક સર્વેએ જણાવ્યું હતું કે સમસ્યા મોટાભાગે જીલ્લા અને પેટા અદાલતો (ડી એન્ડ એસ) માં કેન્દ્રિત છે. જો કે, નીચલા અદાલતોમાં 2,279 વધુ ન્યાયાધીશો અને ઉચ્ચ અદાલતોમાં 9 3 વધારાના ન્યાયાધીશોની નિમણૂંક દ્વારા 100% કેસ ક્લિઅરન્સ રેટ (સીસીઆર) મેળવી શકાય છે.
પાંચ વર્ષમાં કેસના બેકલૉગને ક્લિયર કરવાંની નેમ સાથે , સર્વેમાં વર્તમાન કામની શક્તિ પર આધાર રાખીને ન્યાયતંત્ર 58% ની કાર્યક્ષમતા પ્રાપ્ત કરી રહ્યું છે. સંપૂર્ણ મંજૂર તાકાતથી, ઉચ્ચ અદાલતોને બેકલોગને સાફ કરવા માટે કાર્યક્ષમતામાં માત્ર 4.3% નો વધારો કરવાની જરૂર પડશે, જો કે, ઉચ્ચ ખાલી જગ્યા દર, હાલની કાર્યકારી શક્તિ પર આવશ્યક દર 68% છે. સુપ્રીમ કોર્ટ માટે સમકક્ષ સંખ્યા અનુક્રમે 18% અને 31% છે, એમ સર્વેમાં ઉમેરવામાં આવ્યું છે.
સીસીઆર એ વર્ષમાં નિકાલ થયેલા કેસોની સંખ્યાના પ્રમાણમાં તે વર્ષમાં સ્થાપિત થયેલા કેસોની સંખ્યા દર્શાવે છે. હાલમાં 3.5 કરોડ કેસો ન્યાયિક સિસ્ટમમાં બાકી છે, એમ સર્વેમાં નોંધ્યું છે.
ચીફ ઇકોનોમિક એડ્વાઇઝર ક્રિષ્નામૂર્તિ વી સુબ્રમણ્યને લખેલા સર્વેમાં જણાવાયું છે કે, સારી કાર્યકારી કાનૂની વ્યવસ્થાના સંભવિત આર્થિક અને સામાજિક ગુણાંકને ધ્યાનમાં રાખીને, ભારત આ શ્રેષ્ઠ રોકાણ કરી શકે છે. તેણે ઉમેર્યું હતું કે ન્યાયાધીશોની વધારાની નિમણૂંક મંજૂર કરવી રહી અને ખાલી ખાલી જગ્યાઓ ભરવાની તાતી જરૂર છે.
ઉત્પાદકતામાં સુધારો લાવવાના સૂચનો સૂચવે છે, સર્વેમાં જણાવાયું છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે અન્ય અદાલતોમાં તેને લાવવા માટે રજાઓ પર કાપ મૂકવાની જરૂર છે. તે જણાવે છે કે 2019 માટે સત્તાવાર કેલેન્ડર સૂચવે છે કે સર્વોચ્ચ અદાલત ફક્ત 190 દિવસ માટે કામ કરશે જ્યારે સરેરાશ અદાલતો 232 દિવસ અને ઉચ્ચ ન્યાયાલય માટેના 244 દિવસો – કેન્દ્રીય સરકારી કચેરીઓની જેમ જ રહેશે.
આ ઉપરાંત, ભારતીય અદાલતો અને ટ્રાયબ્યુનલ સર્વિસીસ (આઇસીટીએસ) નામની વિશિષ્ટ સેવા બનાવીને ઉત્પાદકતા સુધારી શકાય છે, જે કાનૂની સિસ્ટમના વહીવટી પાસાં પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, સર્વેમાં જણાવાયું છે. “સારી વહીવટ, કામકાજના દિવસોમાં વધારો અને તકનીકી જમાવટ (કૃત્રિમ બુદ્ધિની સંભવિત ભાવિ એપ્લિકેશન્સ સહિત) સહિતના નોંધપાત્ર ઉત્પાદનક્ષમતા લાભો છે,” સર્વેએ જણાવ્યું હતું.
સર્વેક્ષણમાં જણાવાયું છે કે ડી અને એસ કોર્ટને 2018 માં 1.5 કરોડ વધારાના કેસ મળ્યા હતા અને 2.87 કરોડનો બેકલોગ (1 જાન્યુઆરી, 2018 ના રોજ) હતો.
2018 માં નિકાલ થયેલા કેસોની સંખ્યા 1.33 કરોડ હતી, જે ગયા વર્ષના અંતમાં 3.04 કરોડ થઈ હતી. હાલમાં 22,750 ની મંજૂર શક્તિ સાથે 17,891 ન્યાયાધીશો છે. સરેરાશ, ન્યાયાધીશે 746 કેસોનો નિકાલ કર્યો છે.
