कंपाला : बुसोगा येथील शेतकरी ऊस लागवडीपासून दूर जात आहेत. ऊस शेती परवडत नसल्याने शेतकरी आता सोयाबीन पिकाकडे वळले आहेत. हा बदल दोन्ही पिकांमधील परिपक्वता कालावधी आणि आर्थिक परताव्यातील तफावतीमुळे झाला आहे. कामुली जिल्ह्यातील बुसाना गावातील ऊस उत्पादक शेतकरी मोझेस मगंडा यांनी सोयाबीनची लागवड करण्याचा पर्याय निवडला आहे. याबाबत त्यांनी सांगितले की, मी सोयाबीन लागवडीसाठी चार एकर ऊस तोडला आहे. मी माझ्या सहकारी शेतकऱ्यांना आपली गरिबी दूर करण्यासाठी हे पीक घेण्याचे आवाहन करतो.” मागांडा यांनी उसाच्या दीर्घ परिपक्वता कालावधीचा उल्लेख केला. ऊस पक्व होण्यास १८ महिने लागतात, तर सोयाबीन फक्त तीन महिन्यांत तयार होते.
ते म्हणाले, मी ऊस पिकात मोठी गुंतवणूक केली. पिकासाठी दीड वर्ष वाट पाहिली, पण मला खूप कमी परतावा मिळाला. २०२४ च्या अखेरीस एका टन उसाची किंमत २,४०,००० शिलिंगवरून सध्या १,२०,००० शिलिंगपर्यंत घसरली आहे. याउलट, सोयाबीनला बाजारपेठ उपलब्ध आहे, पिकाचे मूल्य वाढविण्यासाठी गावांमध्ये लहान कारखाने सुरू केल्या जात आहेत. बुगाबुला नॉर्थचे खासदार जॉन टेरा यांनी सोयाबीन लागवडीतून शेतकऱ्यांना अधिक आर्थिक फायदा मिळू शकतो, यावर भर दिला. ते म्हणाले, ऊस उत्पादक शेतकरी लहान प्रमाणात शेती करून गरिबीतून बाहेर पडू शकत नाहीत. पण सोयाबीनमध्ये, एक टन प्रति एकर उत्पादन फक्त तीन महिन्यांत ३० लाख शिलिंग मिळते.
सोयाबीनचे अनेक फायदे आहेत, ज्यामध्ये सोया दूध, स्वयंपाकाचे तेल आणि पशुखाद्य यांसारख्या विविध उत्पादनांसाठी तयार बाजारपेठ समाविष्ट आहे. उसाच्या विपरीत, सोयाबीनची काढणी १८ महिन्यांच्या कालावधीत तीन वेळा करता येते. बुसोगा कन्सोर्टियम फॉर डेव्हलपमेंट (बीसीडी) शेतकऱ्यांना उच्च उत्पादन आणि त्यांच्या उत्पादनासाठी हमी बाजारपेठ मिळण्याची हमी देते. संस्थेचे कम्युनिटी मोबिलायझेशन अँड माइंडसेट चेंजचे संचालक पॅट्रिक कायेम्बा म्हणाले की, शेतकरी प्रति एकर १,००० किलो पर्यंत उत्पादनाची अपेक्षा करू शकतात.
बुसोगा किंगडमचे पंतप्रधान जोसेफ मुवावाला म्हणाले की, सोयाबीन लागवडीमुळे मत्स्यपालनदेखील वाढेल, कारण सोयाबीन अन्न स्रोत म्हणून उपलब्ध आहे. ते म्हणाले, लोकांचा असा विश्वास आहे की ते फक्त तलावातील माशांवर अवलंबून राहू शकतात. परंतु त्यांनी तलाव आणि तलावांमध्येही मत्स्यपालन केले पाहिजे. एक मोठे आव्हान म्हणजे माशांना अपुरा खाद्य देणे, परंतु सोयाबीन उत्पादनात वाढ झाल्यामुळे, आता आपल्याकडे यावर उपाय आहे.
तिसरे उपपंतप्रधान रुकिया नाकादामा यांनी मयुगे जिल्ह्यातील किट्येरेरा उप-काउंटीतील मुशागा गावात सोयाबीन प्रक्रिया कारखाना बांधण्याच्या सरकारी योजनांचे अनावरण केले. सोयाबीनसाठी स्थानिक बाजारपेठ उपलब्ध करून देऊन मूल्यवर्धन वाढवणे आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे हे या कारखान्याचे उद्दिष्ट आहे. स्थानिक शेतकऱ्यांना तयार सोयाबीन उत्पादने तयार करून विकण्यास सक्षम करणे, ज्यामुळे त्यांचे उत्पन्न वाढेल आणि कच्चे पीक कमी किमतीत मध्यस्थांना विकण्याच्या चक्रातून त्यांची सुटका होईल, असे नाकादामा म्हणाले. सोयाबीन प्रकल्प हा बुसोगा किंगडम आणि चीन यांच्यातील एक सहयोगी उपक्रम आहे, जो ग्राम कृषी मॉडेल (VAM) अंतर्गत पायलट प्रोग्राम म्हणून राबविला जात आहे. ऑगस्ट २०२४ मध्ये उपराष्ट्रपती निवृत्त मेजर जेसिका अलुपो यांनी या प्रकल्पाची अधिकृत सुरुवात केली, ज्यांचे प्रतिनिधित्व तिसरे उपपंतप्रधान माननीय रुकिया नाकादामा यांनी या कार्यक्रमात केले होते.
