WTO: ભારત અને બ્રાઝિલે ખાંડ સંબંધિત વેપાર વિવાદને પરસ્પર ઉકેલવા માટે વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WTO) ખાતે વાતચીત શરૂ કરી છે. આ વિવાદના ઉકેલ તરીકે દક્ષિણ અમેરિકન દેશ ભારત સાથે ઇથેનોલ ઉત્પાદન ટેકનોલોજી શેર કરી શકે છે. એક અધિકારીએ આ માહિતી આપી છે. બ્રાઝિલ વિશ્વમાં શેરડી અને ઇથેનોલનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે. તે ઇથેનોલ ઉત્પાદન માટે વપરાતી ટેક્નોલોજીમાં પણ અગ્રેસર છે.
અધિકારીએ કહ્યું કે, વિવાદને ઉકેલવાના અમારા પ્રયાસોના ભાગરૂપે, વાતચીતના થોડા રાઉન્ડ થયા છે. અમે અહીં આંતર-મંત્રાલય બેઠકો પણ કરી છે. બ્રાઝિલે કહ્યું છે કે તે અમારી સાથે ઇથેનોલ (ઉત્પાદન) ટેકનોલોજી શેર કરશે. આ એક સકારાત્મક બાબત છે.
ઈથેનોલનો ઉપયોગ ઓટો ઈંધણમાં મિશ્રણ કરવા માટે થાય છે. શેરડીમાંથી કાઢવામાં આવેલા ઇથેનોલ તેમજ તૂટેલા ચોખા અને અન્ય કૃષિ પેદાશોનો ઉપયોગ વિશ્વના ત્રીજા સૌથી મોટા ક્રૂડ ઓઇલ ગ્રાહક અને આયાતકારને આયાત પરની તેની નિર્ભરતા ઘટાડવામાં મદદ કરશે. ભારત હાલમાં તેની જરૂરિયાતના 85% ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરે છે. આ ઉપરાંત, ઇથેનોલ પણ કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડે છે. ભારતે 2025 સુધીમાં પેટ્રોલમાં 20% ઇથેનોલ મિશ્રણનું લક્ષ્ય નક્કી કર્યું છે.
જિનીવા સ્થિત બહુપક્ષીય સંસ્થામાં વિવાદને ઉકેલવા માટે, ભારતે પણ પરસ્પર સહમત ઉકેલ (MAS) હેઠળ તેની તરફથી કંઈક ઓફર કરવું પડશે. તાજેતરમાં, ભારત અને અમેરિકાએ છ વેપાર વિવાદોનું સમાધાન કર્યું છે અને સાતમા કેસને સમાપ્ત કરવા માટે પણ સંમત થયા છે.
આ સોલ્યુશન હેઠળ, જ્યારે ભારતે સફરજન અને અખરોટ જેવા 8 અમેરિકન ઉત્પાદનો પર બદલો લેવાની ફરજો હટાવી દીધી છે, ત્યારે યુએસ વધારાની ડ્યુટી લાદ્યા વિના ભારતીય સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમ ઉત્પાદનોને બજારમાં પ્રવેશ પ્રદાન કરી રહ્યું છે.
અધિકારીએ કહ્યું કે ભારત WTOમાં ખાંડ વિવાદમાં અન્ય ફરિયાદો માટે સમાન પ્રક્રિયા અપનાવી રહ્યું છે. 2019 માં, બ્રાઝિલ, ઑસ્ટ્રેલિયા અને ગ્વાટેમાલાએ ભારતને WTO વિવાદ સમાધાન પદ્ધતિમાં ખેંચ્યું હતું અને આરોપ મૂક્યો હતો કે ભારત દ્વારા ખેડૂતોને આપવામાં આવતી ખાંડની સબસિડી વૈશ્વિક વેપાર નિયમો અનુસાર નથી. 14 ડિસેમ્બર 2021 ના રોજ, WTO વિવાદ સમાધાન પેનલે ચુકાદો આપ્યો હતો કે ખાંડ ક્ષેત્ર માટે ભારતના સમર્થન પગલાં વૈશ્વિક વેપારના ધોરણો સાથે સુસંગત નથી.
જાન્યુઆરી 2022માં, ભારતે પેનલના નિર્ણય સામે WTOની એપેલેટ બોડીમાં અપીલ કરી. એપેલેટ બોડી પાસે વિવાદો સામે નિર્ણયો પસાર કરવાની અંતિમ સત્તા છે. જો કે, એપેલેટ બોડીના સભ્યોની નિમણૂકો પર દેશો વચ્ચે મતભેદોને કારણે તે કાર્યરત નથી.
બ્રાઝિલ વિશ્વમાં ખાંડનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક અને નિકાસકાર છે. ભારત વિશ્વનો બીજો સૌથી મોટો ખાંડ ઉત્પાદક દેશ છે. WTOના સભ્યો બ્રાઝિલ, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ગ્વાટેમાલાએ ફરિયાદ કરી હતી કે શેરડીના ઉત્પાદકોને ભારતના સમર્થનના પગલાં શેરડીના ઉત્પાદનના કુલ મૂલ્યના 10%ના લઘુત્તમ સ્તરને ઓળંગે છે. આ કૃષિ પરના WTO કરારને અનુરૂપ નથી. આ સિવાય આ દેશોએ ભારતની કથિત નિકાસ સબસિડી પર પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે.
WTO ના નિયમો અનુસાર, જો કોઈ WTO સભ્યને લાગે છે કે કોઈપણ વેપાર માપદંડ WTO નિયમોની વિરુદ્ધ છે, તો તે જિનીવામાં બહુપક્ષીય સંસ્થામાં કેસ દાખલ કરી શકે છે.
