ग्वाल्हेर : भारतात उसापासून आणि बीटपासून साखर उत्पादन घेणे शक्य आहे. ग्वाल्हेर येथील राजमाता विजयाराजे सिंधिया कृषी विद्यापीठाचे शास्त्रज्ञ बीटपासून साखर बनवण्याच्या प्रक्रियेवर संशोधन करत आहेत. ही प्रक्रिया युरोपमध्ये सामान्य आहे. एका डॅनिश कंपनीने संशोधनासाठी बीटचे बियाणे पुरवले आहे. विद्यापीठाच्या संशोधन आणि फलोत्पादन प्राध्यापकांमध्ये सहभागी असलेले कृषी शास्त्रज्ञ डॉ. आर.के. जयस्वाल यांनी ‘ईटीव्ही भारत’ला सांगितले की, मध्य प्रदेश सरकारने बीटपासून साखर बनवण्याचा प्रकल्प राजमाता विजयाराजे सिंधिया कृषी विद्यापीठाकडे सोपवला आहे. सध्या, बीटच्या तीन प्रकारांवर संशोधन केले जात आहे. डेन्मार्कमधून हॅडेला आणि गुस्टिया या दोन जाती आयात केल्या गेल्या आहेत. भारतात पिकवल्या जाणाऱ्या पारंपारिक लाल किंवा तपकिरी बीटच्या तुलनेत या जाती पांढऱ्या रंगाच्या आहेत. तिसरी संकरित जात श्रीनगर, जम्मू आणि काश्मीर येथून मागवण्यात आली आहे.
डॉ. जयस्वाल म्हणाले की, बीटच्या या जातींमध्ये सुक्रोज (एक प्रकारची साखर) चे प्रमाण पारंपरिक बीटपेक्षा खूप जास्त असते. भारतात पिकवल्या जाणाऱ्या बीटमध्ये फक्त १२ टक्के सुक्रोज असते, तर डेन्मार्कमधील पांढऱ्या बीटमध्ये १५ ते १६ टक्के सुक्रोज असते. भारतात पारंपारिकपणे साखर उत्पादनासाठी उसाची लागवड केली जाते. पण, उसामध्ये फक्त ८ ते ९ टक्के साखर असते. जर १०० क्विंटल ऊस नऊ क्विंटल साखर देतो, तर तेवढ्याच प्रमाणात बीट १५ ते १६ क्विंटल साखर देऊ शकते. बीट फक्त हिवाळ्यातच घेतले जात असल्याने, त्याची बियाणे पेरण्यासाठी सर्वात योग्य वेळ १५ ते २५ नोव्हेंबर आहे. १५ मार्चपर्यंत पीक काढता येते.
विद्यापीठाचे संशोधन संचालक संजय शर्मा म्हणाले की, पारंपरिकपणे, ऊस साखर बनवण्यासाठी पिकवला जातो आणि त्यासाठी भरपूर पाणी लागते. बिटला कमी पाणी लागते, म्हणून तो एक पर्याय आहे. सध्या, बीटच्या तीन जातींचा शोध घेतला जात आहे आणि भारतीय जातीची तुलना त्याच्या डॅनिश जातीशी केली जात आहे. ते म्हणाले की, युरोपीय देशांमध्ये ४० टक्के साखर बीटपासून बनवली जाते. मध्य प्रदेशात, कृषी विद्यापीठाच्या अंतर्गत येणाऱ्या तीन महाविद्यालयांमध्ये एक प्रयोग सुरू आहे, ज्यामध्ये ग्वाल्हेर तसेच इंदूर आणि मंदसौर फलोत्पादन महाविद्यालयात बीट पिकाची लागवड करण्यात आली आहे. जर हा प्रयोग यशस्वी झाला तर भविष्यात ते भारतासाठी किफायतशीर पीक बनेल आणि त्यापासून साखर बनवता येईल. त्यांनी सांगितले की बीटपासून बनवलेली साखर सेंद्रिय असेल आणि ती बनवण्यासाठी कोणतेही रसायन वापरले जाणार नाही.
