આરબીઆઈ ગવર્નરે ત્રણ દિવસ (28 સપ્ટેમ્બરથી 30 સપ્ટેમ્બર) સુધી ચાલેલી MPC બેઠક પછી રેપો રેટ વધારવાની જાહેરાત કરી છે. RBIએ રેપો રેટમાં 0.50% વધારો કરવાની જાહેરાત કરી છે. હવે RBIનો રેપો રેટ 5.4% થી વધીને 5.9% થઈ ગયો છે. અગાઉ ઓગસ્ટમાં આરબીઆઈએ રેપો રેટમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કર્યો હતો. મે મહિનામાં મળેલી MPCની બેઠકમાં પણ રેપો રેટમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરીને 4.90% કરવામાં આવ્યો હતો.
રેપો રેટમાં વધારાને કારણે તમામ લોન મોંઘી થશે. વાસ્તવમાં રેપો રેટ એ દર છે જેના પર આરબીઆઈ અન્ય બેંકોને લોન આપે છે. તેનાથી વિપરીત, રિવર્સ રેપો રેટ એ વ્યાજ દર છે જે કેન્દ્રીય બેંક આરબીઆઈ પાસે નાણાં રાખવા પર બેંકોને ચૂકવે છે. તેથી સામાન્ય રીતે એવું માનવામાં આવે છે કે જો આરબીઆઈ રેપો રેટ ઘટાડે છે તો બેંકો વ્યાજ દર ઘટાડશે અને જો આરબીઆઈ રેપો રેટ વધારશે તો બેંકો વ્યાજ દર વધારશે. તેનાથી સામાન્ય માણસને ઉપલબ્ધ લોન મોંઘી થશે.
ધારો કે રામકુમાર નામના વ્યક્તિએ છ મહિના પહેલા 6.5%ના દરે 10 વર્ષ માટે બેંકમાંથી 10 લાખ રૂપિયાની લોન લીધી હતી. તે સમયે તેમની લોનની EMI 11,355 રૂપિયા હતી. ત્યારથી રેપો રેટમાં 150 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો થયો છે. આનો અર્થ એ છે કે બેંક તે સમયે લીધેલી લોન પર 6.5%ના વ્યાજ દરે ઓછામાં ઓછા 1.5% અથવા વધુ વસૂલશે. જો બેંક માત્ર 1.5% વધારાનું વ્યાજ વસૂલે છે, તો હવે ઉપરોક્ત લોનનો વ્યાજ દર 6.5% થી વધીને 8% થશે. આ રીતે, રામકુમારની લોન પર નવી EMI હવે 8%ના વ્યાજ દરે 12,133 રૂપિયા પ્રતિ માસ થશે. આવી સ્થિતિમાં, રામકુમારને હવે ગયા મેની સરખામણીમાં તેમની લોન પર 778 રૂપિયા વધુ ચૂકવવા પડશે.
જો તમે બેંક પાસેથી ફિક્સ રેટ પર લોન લીધી છે, તો તમારે રેપો રેટમાં વધારાને કારણે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. આની અસર માત્ર વેરિયેબલ દરે લીધેલી લોન પર પણ પડશે. ફિક્સ રેટ લોન પર વધુ વધઘટ વ્યાજ દરોથી પ્રભાવિત થતી નથી. તે જ સમયે, પરિવર્તનશીલ વ્યાજ દરો પર લેવામાં આવતી લોન બદલાતી રહે છે.
સેન્ટ્રલ બેંક દ્વારા કહેવામાં આવ્યું છે કે આ નિર્ણય હાલની અસરથી જ લાગુ થશે. આરબીઆઈ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે આ નિર્ણય વિશે માહિતી આપી છે.આરબીઆઈ ગવર્નરે કહ્યું છે કે મોંઘવારીનો ખતરો હજુ પણ છે. તેમણે કહ્યું છે કે પડકારજનક સમયમાં દેશની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત છે. અમારી જીડીપી વૃદ્ધિ શ્રેષ્ઠ છે. આરબીઆઈ ગવર્નરે કહ્યું છે કે આખી દુનિયા સંકટમાંથી પસાર થઈ રહી છે. નાણાકીય બજારના તમામ વિભાગોમાં ઉથલપાથલ છે. તહેવારો દરમિયાન માંગમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે, એમ તેમણે ઉમેર્યું હતું. આરબીઆઈનું અનુકૂળ વલણ અકબંધ છે.
તેમણે કહ્યું કે CPI અમારા લક્ષ્યથી ઉપર છે, તેથી MPCએ રેપો રેટ વધારવાનો નિર્ણય લીધો છે. MPCના છમાંથી પાંચ સભ્યોએ રેપો રેટ વધારવાની તરફેણમાં નિર્ણય આપ્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે સરકારી ખર્ચ વધવાથી લિક્વિડિટીમાં સુધારો થશે. FY23માં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માંગમાં સુધારો જોવા મળી રહ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 23 માટે વાસ્તવિક જીડીપી વૃદ્ધિ 7 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા બજારમાં નાણાંના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવા માટે રેપો રેટનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે બજાર ફુગાવાની પકડમાં છે, ત્યારે RBI રેપો રેટમાં વધારો કરે છે. વધેલા રેપો રેટનો અર્થ એ છે કે જે બેંકો આરબીઆઈ પાસેથી નાણાં લે છે તેમને વધેલા વ્યાજ દરે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે.
