रुद्रपुर : उधमसिंह नगर जिल्ह्यातील पंतनगर विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी कृषी कचऱ्यातून ९० टक्के अल्कोहोल काढण्याचे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. त्यामुळे आयातित अल्कोहोलवरील भारताचे अवलंबित्व कमी होणार आहे. कॉलेज ऑफ बेसिक सायन्सेस अँड ह्युमॅनिटीजचे प्राध्यापक एमजीएच झैदी आणि समीना मेहताब यांच्या मार्गदर्शनाखाली संशोधक मोहम्मद अझीझ यांनी नवे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. पारंपारिकपणे, भारतातील अल्कोहोल प्रामुख्याने उसापासून तयार केले जाते. यामध्ये फक्त ६ ते ८ टक्के अल्कोहोल असते. त्यामुळे भारताला जादाचे अल्कोहोल चीनमधून आयात करावे लागते. नवीन संशोधन नेचरतर्फे सायंटिफिक रिपोर्ट्स जर्नलमध्ये प्रकाशित केले जाणार असून पेटंटसाठी अर्ज केला जाणार आहे.
मेहताब आणि अझीझ म्हणाले की, भारताने २०२१ मध्ये २३० कोटी टन आणि २०२३ मध्ये ७५० टन कृषी कचऱ्याचे उत्पादन केले. हे बायोमास, ज्यामध्ये ७०-९० टक्के साखर पॉलिमर (सेल्युलोज) आहे. केवळ बायोमास असूनही बायोइथेनॉल (अल्कोहोल) उत्पादनासाठी योग्य आहे. चीनने बायोइथेनॉल-बायोमास तंत्रज्ञान फार पूर्वी विकसित केले आहे, परंतु ते सामायिक केलेले नाही. बहुतेक देश बायो इथेनॉल उत्पादनासाठी किण्वन तंत्रज्ञानावर अवलंबून असतात. पारंपारिक किण्वनामध्ये, सेल्युलोज बायोमासमधून काढला जातो, साखर तयार करण्यासाठी एन्झाईमसह आंबवले जाते.
नवीन पद्धतीमध्ये उसाच्या बगॅस किंवा इतर उच्च कचऱ्यापासून सेल्युलोज वेगळे करणे, आंबवता येण्याजोग्या साखर तयार करण्यासाठी त्याचे संवर्धन करणे आणि नंतर सॉल्व्हेंटमध्ये एन्झाईमसह हायड्रोलायझ करणे समाविष्ट आहे. हे बायोमास फुगते आणि एन्झाईम्सना खोलवर प्रवेश करण्यास अनुमती देते. प्रोफेसर झैदी म्हणाले कि, आम्ही जवळपास दशकभराच्या मेहनतीनंतर शेतीतील कचऱ्यापासून अल्कोहोल बनवण्याचे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे. चीन शेतीच्या कचऱ्यापासून कमी किमतीत अल्कोहोल बनवतो आणि निर्यात करतो. भारतात उसापासून मिळणारी अल्कोहोल कमी उत्पादनामुळे सहापट जास्त महाग आहे.
